MONDHYGIËNE
Een gezond gebit staat
op een gezonde fundering
Beter voorkomen dan genezen is de boodschap.
HET GEBRUIK VAN HET SPIRAALBORSTELTJE ;
Als er voldoende ruimte is tussen de gebitselementen geniet een spiraalborstel of interdentale borstel altijd de voorkeur boven het gebruik van tandenstokers of tanddraad. De spiraalborstel heeft het voordeel dat de holle vlakken, groeven en randen van de elementen goed gereinigd kunnen worden. Spiraalborsteltjes kunnen alleen worden gebruikt wanneer de ruimte tussen de gebitselementen zo groot is dat er een borsteltje doorheen kan. De metalen kern van een dergelijke borstel mag nooit tegen het tandoppervlak aanwrijven aangezien dit het glazuur zou kunnen beschadigen. Spiraalborsteltjes kunnen verschillen in uitvoering, vorm en dikte. Zo zijn er spiraalborsteltjes die bestaan uit een handvat waarin verschillende inzetborsteltjes geplaatst kunnen worden. Deze kunnen handig zijn achteraan in de mond. Ook zijn er spiraalborsteltjes die niet in een handvat hoeven gezet te worden. Het is van belang dat de juiste diameter van het borsteldeel is gekozen. De haren mogen tijdens gebruik niet plat geduwd worden. In één mond is het waarschijnlijk nodig meerdere maten spiraalborstels te gebruiken. De grootte van de interdentale ruimte kan gedurende de periode van de behandeling en nazorg veranderen.
Het spiraalborsteltje wordt met zijn handvat tussen duim en wijsvinger vastgehouden. De handpalm van de hand is naar het aangezicht gekeerd. We brengen de interdentale borstel tussen de gebitselementen in de interdentale ruimte en met een vijftal in- en uitgaande bewegingen kuist men het oppervlak. Hierbij wordt geen steun gezocht op het aangezicht. De spiraalborsteltjes worden meerdere malen gebruikt. Zij gaan ongeveer een week mee en moeten dus om de week vervangen worden. Daarom moeten ze na gebruik goed worden uitgespoeld en gedroogd en bij voorkeur worden opgeborgen in hun beschermingskapje. Het spiraalborsteltje met handvat kan men vanaf de wangzijde en vanaf de tongzijde gebruiken. Als de ruimte tussen de gebitselementen niet groot genoeg is voor het gebruik van een spiraalborsteltje dan kunnen tandenstokers vaak wel worden gebruikt.
WAT IS TANDPLAK ?
Op de gebitselementen vormt zich voortdurend een zacht en kleverig laagje dat tandplak noemt. Tandplak bestaat hoofdzakelijk uit bacteriën. Deze bacteriën zijn verantwoordelijk voor tandvleesontstekingen en tandbederf. Tandplak heeft ongeveer dezelfde kleur als de gebitselementen en is daardoor moeilijk te zien. Plak vormt zich overal op het gebit dus ook tussen de gebitselementen. Gelukkig kunnen we tandplak zelf verwijderen. Als de zachte plak niet dagelijks wordt verwijderd dan kan ze verkalken. Deze verkalkte tandplak wordt tandsteen genoemd. Op het ruwe oppervlak van tandsteen vormt zich gemakkelijk nieuwe plak. Tandsteen kunt u niet zelf verwijderen. Dit zal de parodontoloog, tandarts of de mondhygiënist moeten doen.
HOE ONTDEKT MEN PLAK ?
Tandplak is geheel wit van kleur, dezelfde kleur als de tanden en kiezen. Het is dus moeilijk om met het blote oog te zien of er nog tandplak op de gebitselementen aanwezig is. Tandplak kan met een instrument of met een vingernagel van het gebitselement worden geschraapt. Als men met de vingernagel over het tandvlak schraapt tegen de rand van het tandvlees ziet men een witachtige brei onder het nagelbed. Dit is tandplak.
HOE KAN DE TANDPLAK ZICHTBAAR WORDEN GEMAAKT ?
Met behulp van een kleurstof, die o. a. in tabletvorm en als vloeistof te verkrijgen is, kan tandplak zichtbaar gemaakt worden. Erythrosine is een plakverklikker die men kan gebruiken om het resultaat van het poetsen te controleren. Helaas kan de plak, die zich tussen de gebitselementen heeft gevormd, niet zichtbaar worden gemaakt met kleurstof.
HET GEBRUIK VAN DE KLEURVLOEISTOF;
Erythrosine is een zeer hardnekkige kleurstof die met de nodige voorzichtigheid moet gebruikt worden.
1. Verwijder alle plak zo zorgvuldig mogelijk.
2. Spoel daarna de mond goed met water.
3. Open het erythrosineflesje en vul de pipet ongeveer 1 cm met kleurstof.
4. Giet de pipet leeg in de mond.
5. Bevochtig de tanden met de tong.
6. Spoel de mond zeer goed met water.
7. Kijk nu in de spiegel. Voor de gebieden die moeilijk zichtbaar zijn kan men een mondspiegel gebruiken. Zorg altijd voor een goede verlichting, b.v. een bureaulamp. Op die plaatsen waar de tanden nog rood gekleurd zijn is nog plak aanwezig. Gebruik de kleurstof in het begin elke dag totdat een perfecte mondhygiëne is bereikt. Nadien kan men het gebruik van de kleurstof herhalen éénmaal per week of éénmaal per maand.
HOE VERWIJDERT MEN PLAK ?
Om alle plak te verwijderen kan het meestal niet volstaan alleen de tandenborstel te gebruiken. De plak die zich tussen de tanden en kiezen op het tandoppervlak heeft gevormd is lastig te verwijderen. Daarom is het verstandig deze plak eerst te verwijderen. Afhankelijk van de grootte van de ruimte tussen de gebitselementen kan men gebruik maken van spiraalborsteltjes, tandenstokers of tanddraad. Tandenstokers en tanddraad kunnen gemakkelijk onderweg gebruikt worden. Interdentale borstels of spiraalborstels moeten na gebruik afgespoeld worden en kunnen beter thuis gebruikt worden. Voor de buitenvlakken en de kauwvlakken gebruiken we bij voorkeur een handtandenborstel. Voor de binnenvlakken gebruiken we een single-tufted tandenborstel. Ook de hoekjes en kantjes kunnen met deze single-tufted tandenborstel het best gepoetst worden. Een elektrische tandenborstel kan een oplossing zijn bij personen met een minder goede motoriek. In deze folder wordt het gebruik van deze hulpmiddelen besproken. Het resultaat van het poetsen wordt vooral bepaald door de juiste techniek en niet door de gebruikte tandpasta of mondspoelmiddelen.
HET GEBRUIK VAN EEN TANDENSTOKER ;
Tandenstokers kunnen verschillen in hardheid en dikte. Een goede tandenstoker bestaat uit hout en is op doorsnede driehoekig van vorm (net als de ruimte tussen de gebitselementen) en loopt toe in een punt. De ronde houten stokjes zijn cocktailprikkers en mogen dus niet als tandenstoker gebruikt worden. Het verschil in gebruiksgemak tussen de verschillende merken wordt vooral bepaald door de verpakkingswijze. Deze in een plastic doosje en los van mekaar genieten onze voorkeur. Een tandenstoker wordt nat gemaakt met speeksel of water. Hierdoor wordt onnodig breken of splinteren voorkomen. Neem de tandenstoker tussen duim en wijsvinger vast. De pink, middenvinger en ringvinger worden gebogen en tegen de kin of wang geplaatst. Zet de basis van de gelijkzijdige driehoek van de tandenstoker tegen het tandvlees. In de onderkaak is de basis naar beneden gericht en in de bovenkaak naar boven of de gebogen zijde van de tandenstoker zal gericht zijn naar het kauwvlak of snijvlak van de tand. Breng de tandenstoker nu tussen de tanden zoveel mogelijk loodrecht op de tandenrij anders breekt hij. Duw de tandenstoker stevig tussen de gebitselementen door en maak een vijftal in- en uitgaande bewegingen waarbij de zijkant van de tandenstoker tegen de zijkant van de tand wordt aangedrukt. Alternerend leunen we aan tegen de linkse tand en tegen de rechtse tand door de duim en wijsvinger van plaats te wisselen. Wanneer de tandenstoker achteraan in de mond wordt gebruikt is het aan te bevelen de mond iets te sluiten. Hierdoor zal de spanning op de wang verminderen. Ook kan de onderkaak afgeschoven worden naar de zijde waar de tandenstoker gebruikt wordt. Na gebruik wordt een tandenstoker niet meer opnieuw gebruikt.
Bij een gezonde dentitie vult de gezonde papil de interdentale ruimte op. Door het gebruik van tandenstokers worden de papillen weggedrukt. Afhankelijk van de situatie in de mond kan dan een reden zijn om de tandenstoker aan te bevelen of juist niet. Uit esthetische overwegingen kan dan in bepaalde gevallen, in overleg met de patiënt, worden gekozen om in de frontstreken tandzijde te gebruiken.
HET GEBRUIK VAN EEN TANDDRAAD ;
Het gebruik van tanddraad is bij uitstek geschikt wanneer de gebitselementen dicht bij elkaar staan of onder kroon- en brugwerk. Het gebruik van tanddraad vraagt vooral in het begin nogal wat tijd en moeite. Men maakt bij voorkeur gebruik van brede tanddraad bedekt met een laagje was. Brede tanddraad noemt men Dental Tape. Neem ongeveer 30 centimeter draad en maak er een lus van door middel van een dubbele knoop. Hou de draad gespannen tussen de pink, middelvinger en ringvinger van beide handen. Met de wijsvingers, de duimen of een combinatie van de twee kan men de draad begeleiden. De afstand tussen duim en wijsvinger van de ene hand en de duim en wijsvinger van de andere hand mag niet meer zijn dan zo’n 3 centimeter. Breng de draad voorzichtig met heen- en weergaande bewegingen tussen de gebitselementen over het contactpunt. Door de heen- en weergaande bewegingen wordt voorkomen dat de draad met een te grote kracht tussen de gebitselementen doorschiet en het tandvlees beschadigt. Trek de draad als hij door het contactpunt heen is strak rondom één van de gebitselementen waarbij de draad loodrecht staat op de as van de tand. Breng de draad tussen het tandvlees en de tand in met een schuivende beweging in de richting van de wortelpunt en vermijd van in het tandvlees te zagen. Vervolgens spant men de draad strak om de wortel van de tand en met een zagende beweging, loodrecht op de as van de tand, wordt de draad terug uit de pocket gebracht. Vervolgens zal men de duim en de wijsvinger naar de andere kant bewegen om de draad rond de buurtand te brengen. Ook nu schuift men de draad onder de rand van het tandvlees in tot op de bodem van de pocket. Span de draad aan rond de tand en met een zagende beweging brengt men de draad terug naar het contactpunt. Vervolgens wordt de draad recht getrokken en zal men met een zagende beweging uit de interdentale ruimte uitkomen. Op die plaatsen waar de draad niet door het contactpunt kan gebracht worden (b.v. bij bruggen) kan men toch floss hanteren als men gebruikt maakt van een brugnaald. De brugnaald is een hulpmiddel om tanddraad onder een brug door te halen. Er is ook tanddraad verkrijgbaar waarbij één uiteinde stevig is uitgevoerd. Hiermee kan floss onder de brug worden doorgehaald. In het begin is het gebruik van tandzijde gevoelig. Deze gevoeligheid verdwijnt na ongeveer een week.
WAT IS EEN GOEDE TANDENBORSTEL ?
Kies een tandenborstel met een kleine kop van ongeveer 2 ½ centimeter. Kies een tandenborstel met veel bosjes haar (multi-tufted) en een rechte steel (Lactona IQ soft). Men kan als het ware niet doorheen de borstelkop kijken. De haren van de borstel moeten zacht of medium zijn om beschadiging aan het tandvlees en eventueel blootliggende worteloppervlakken te voorkomen. Veel belangrijker dan de hardheid van de haren is de druk die men uitoefent met die haren. Het borsteloppervlak dient vlak afgesneden te zijn. Gebruik altijd een borstel met nylonharen. Wanneer de haren van de borstel uit elkaar gaan staan is de borstel aan vervanging toe. Voor de vlakken aan de tongzijde gebruikt men een zogenaamde single-tufted tandenborstel (Deprophar Tandex Solo T30).
METHODE VAN TANDENBORSTELEN ;
Bij het tandenborstelen is het de bedoeling dat de hals van de tand gepoetst wordt waarbij de haren van de borstel onder de rand van het tandvlees komen. Hierbij zullen accidenteel ook haren op het oppervlak van het tandvlees terecht komen maar dit is niet de primaire bedoeling. De haren van de tandborstel moeten zoveel mogelijk loodrecht op het tandoppervlak geplaatst worden en dit zowel in het verticale als in het horizontale vlak. Het handvat wordt evenwijdig aan de tandenboog gehouden. Dan worden met de borstel kleine ellipsvormige bewegingen gemaakt waarbij de punten van de haren van de borstel als het ware ter plaatse blijven. De horizontale beweging van de borstel is groter dan de verticale beweging. De beweging is als het ware een afgeplatte cirkel. De onderste rij van de haren voor de onderkaak en de bovenste rij van de haren voor de bovenkaak maakt contact met de rand van het tandvlees zodat deze tijdens de beweging onder het tandvlees indringen. We kunnen de juist druk, die we moeten hanteren bij het borstelen, ervaren als we de tanden tegen mekaar plaatsen en de borstel tussen de wang en de tandenboog plaatsen. De haren moeten dus maar net het oppervlak raken. Hard schrobben is uit den boze. Bij het gebruik van elk instrument starten we op de laatste tand in de tandenboog. Om de laatste tand te kunnen poetsen wordt de mond bijna gesloten en bewegen we de onderkaak naar de borstel toe. Daardoor krijgen we meer ruimte om de borstel te plaatsen. Voor de laatste tand zal het handvat van de borstel van het gelaat weggedraaid worden omdat het buitenvlak van die tand niet evenwijdig loopt met de volgende tanden maar naar buiten gekeerd is. Met een tiental draaiende bewegingen per tand schuift men tand per tand op naar het midden van de mond toe. We passen telkens de positie van de borstelkop aan. Tussen de twee centrale tanden wordt het handvat van richting gewijzigd. In de volgende kaakhelft starten we terug met de laatste tand in de tandenboog en komen we vervolgens tand per tand terug naar het midden van de mond. Probeer tand per tand te poetsen en niet terug te gaan naar een reeds eerder gepoetste tand. Voor de buitenvlakken en voor de binnenvlakken van de maaltanden wordt het handvat van de tandenborstel vastgehouden tussen duim en wijsvinger en omklemd in de pink. De onderarm staat loodrecht op het handvat en de pols is gestrekt. De elleboog hangt naar beneden toe langs het lichaam. De richting van de haren kan men aanpassen door de duim te kantelen. De bovenvlakken worden geschrobd met een schrobbende beweging. Met de gewone tandenborstel kan men ook de tongrug afborstelen. Het poetsen van de tandvlakken aan de tongzijde wordt uitgevoerd met de single-tufted tandenborstel. Deze wordt voor de zijdelingse vlakken op een gelijkaardige wijze vastgehouden als de gewone tandenborstel. Men plaatst de borstelkop in de onderkaak horizontaal loodrecht op het oppervlak dat dient gepoetst te worden. Kleine ronde draaibewegingen worden uitgevoerd tegen de hals van de tand aan. Men vertrekt op het laatste vlak in de mond en komt geleidelijk aan tand per tand naar voor toe met een 10-tal draaibewegingen per tand. Men let erop dat de borstelharen steeds loodrecht op het oppervlak gericht zijn. Dit wil zeggen dat men de haren steeds richt naar het centrum van de tand die men aan het poetsen is. Hiertoe zal het handvat in het horizontale vlak verschillende hoeken aannemen afhankelijk van de positie op de tand. Voor een rechtshandige zal men bij het poetsen van de binnenkant van de rechter kaak het hoofd naar rechts draaien, de pols van de rechterhand buigen en de elleboog meer omhoog houden. Daardoor kan de borstel beter loodrecht op de tand geplaatst worden en zal men met het handvat de snijtanden niet meer raken. Op de centrale gebitselementen, de snijtanden, zal het handvat van de single-tufted borstel verticaal gehouden worden. Bij de handgreep, die men hiervoor gebruikt in de onderkaak, liggen de toppen van de duim-, wijs- en middenvinger op het handvat tegenover mekaar (de pengreep). Bij het gebruik van deze techniek zal de hand tegen de neus aanliggen. Ook hier tracht men de haren van de borstel steeds loodrecht op het oppervlak te richten naar het centrum van de tand toe. In de zijdelingse zone van de bovenkaak zal de borstelkop meer naar boven gericht worden in vergelijking met de onderkaak. Ter hoogte van de voorste tanden houden we de borstel verticaal in een vuistgreep vast.
HET GEBRUIK VAN DE ELEKTRISCHE TANDENBORSTEL ;
Tandplak kan ook verwijderd worden met een elektrische tandenborstel. Mits op de juiste wijze gebruikt werkt hij niet beter of slechter dan een gewone tandenborstel. Toch ondervinden mensen met een goede motoriek veel meer gevoel bij het gebruik van een handtandenborstel. Voor ouders of verzorgers van kinderen en gehandicapten kan het gebruik van een elektrische tandenborstel het poetsen gemakkelijker maken. De handgrepen verschillen niet van deze met een handtandenborstel. Vraag uw mondhygiënist, parodontoloog of tandarts welke elektrische tandenborstel voor u geschikt is en hoe u de elektrische tandenborstel moet hanteren.
HET GEBRUIK VAN EEN MONDDOUCHE ;
Met de monddouche kunnen etensresten tussen de gebitselementen worden verwijderd. De plakkerige tandplak wordt door de pulserende waterstralen niet weggespoten. Het gebruik van de tandenborstels in combinatie met spiraalborsteltjes, tandenstokers en/of tanddraad blijft noodzakelijk.
HOE VAAK MOET MEN PLAK VERWIJDEREN ?
Bacteriën zijn altijd in de mond aanwezig. Tandplak wordt daardoor dan ook voortdurend gevormd. Wij raden twee zorgvuldig uitgevoerde mondhygiënesessies per dag aan. Bij voorkeur in de voormiddag en de late namiddag. Niet voor het slapen gaan. Eten na het poetsen is geen probleem Tanden worden efficiënt gereinigd, ook zonder het gebruik van tandpasta. De eerste maand raden wij u aan van uw tanden eerst te poetsen zonder tandpasta zodat de schuimvorming de gewaarwording niet verstoord. Na het tandenpoetsen worden de tanden dan wel opnieuw gepoetst met de gewone tandenborstel en met een beetje tandpasta. Dit dient om de tandenborstel te ontsmetten en om fluor op de tanden aan te brengen. Het gebruik van fluor blijft noodzakelijk om de tanden stevig te houden. Tandpasta met fluor werkt dus tegen de gaatjes en het vermindert de koudegevoeligheid van de halzen. ‘s Avonds voor het slapen gaan raden wij u aan van te spoelen met een fluoroplossing. Net voordien de tanden poetsen met tandpasta heeft geen zin omdat anders de fluor niet kan inwerken op het reeds verzadigde tandoppervlak. Gebruik steeds een spiegel om te zien hoe u uw tanden poetst. In het begin kan het spiegelbeeld verwarring scheppen bij het uitvoeren van de bewegingen. Daarom kan het handig zijn van eerst en vooral het hulpmiddel te plaatsen in de mond met spiegelzicht, dan de ogen te sluiten, de beweging te starten en terwijl de beweging loopt de ogen open te doen zodat de beweging in de spiegel kan bekeken worden. Het tijdstip van de dag waarop de plak wordt verwijderd is niet zo belangrijk. Kies altijd een moment waarop u er de nodige tijd voor kunt nemen. De volgorde van gebruik van de mondhygiënemiddelen is van klein naar groot. Eerst tussen de tanden, dan de binnenkant met de kleine borstel en dan de buitenkant met de grote borstel.
CONTACT
Rubensstraat 139
2300 Turnhout
Teerlinck.j.bvba@telenet.be
Tel. 014/43 94 78
Gsm. 0479/16 52 05
Copyright 2010 © ParoTurnhout